pietclijsen1311

klein2scherp

 

Soms gebeuren er wonderen, gewone wonderen bedoel ik. Geen ingrepen van God, maar gewone wonderen, onbegrijpelijke dingen die toch gebeuren. Soms gebeuren die, zo heb ik ervaren.

Piet Clijsen heeft een klein persoonlijk archief achtergelaten. Klein is overigens een rekbaar begrip want het gaat al bij al toch om 450 items. Daarnaast is er ook een nog kleiner archief met correspondentie, zo’n 150 exemplaren. Hoe klein ook heb ik daarvan veel gebruik kunnen maken voor het vinden van locaties van ramen.

Zo ontdekte ik dat de Amerikaanse Passionisten verreweg de grootste opdrachtgever was voor Piet Clijsen. Voor zover ik nu weet heeft hij voor minstens 5 kerken of kloosters ramen gemaakt. Belangrijk te weten dat de Passionisten een grote én rijke gemeenschap was en, weliswaar heel veel kleiner dan toen, nog steeds is.

 

Piet Clijsen heeft zijn hele carrière een eigen atelier gehad. Alhoewel het in het begin niet meer was dan een werktafel op zijn slaapkamer, verhuisde het al snel naar een schuur in de achtertuin, vervolgens naar een groot gehuurd gebouw in de buurt en vervolgens een naar eigen smaak en behoefte nieuw gebouwd atelier aan de overkant van de straat achter zijn huis. Grote projecten, zoals die voor de Passionisten besteedde hij uit aan de Firma Flos, een professioneel glasatelier in Steyl, Limburg.

Om een opdracht te verwerven maakte een kunstenaar vaak en ontwerptekening. Als die werd goedgekeurd werd het maakproces van een raam begonnen met een werktekening. Als eerste stap in dit proces, was dat een tekening op ware grootte, met daarin op ware dikte alle loodlijnen. Vervolgens plaatste de kunstenaar in elk vlakje, gevormd door de loodlijnen, een code voor de glaskleur. Deze werktekening ging naar Flos, die vervolgens het glas sneed en in lood plaatste. De kunstenaar beschilderde tot slot het glas, waarna dit werd gebrand.

Flos bewaarde de meeste werktekeningen, voor het geval er ooit iets mis zou gaan met het raam en dit zou moeten worden gerestaureerd. Toen het bedrijf in 2017 failliet ging waren er 12 pallets met werktekeningen van allerlei meer of minder beroemde glazeniers. Stef Hagemeier, glasateleir in Tilburg, hoorde hiervan en redde de tekeningen van een gang naar de stort. Wat er vervolgens is gebeurd heb ik al beschreven. Belangrijk is de vondst daarin van 20-25 werktekeningen van Piet Clijsen, waarvan veel hoorden bij ramen, die hij heeft gemaakt voor de Passionisten.

St. Paul of the Cross

Feitelijk maken alle kerken, waarvoor hij heeft gewerkt, deel uit van de Provincie van St. Paul of the Cross. Mijn dag kon daarom niet stuk toen ik via het internet een broeder tegenkwam, die als historicus aan deze provincie was verbonden. Helaas bleek dit niet de goede weg en viel een droom in duigen. In uiterste wanhoop schreef ik vervolgens een mail naar elk adres op de site van de Passionisten, waarvan ik een adres kon vinden. Dat waren er overigens maar een paar. Vervolgens kreeg ik een reactie van Ellen Rhatigan, Provincial Associate for Mission, Office of the Provincial Congregation of the Passion, St. Paul of the Cross Province; zij wilde me helpen. Allereerst probeerde ze het spoor dat ik zelf lang had gevolgd; helaas bleek het ook dit keer dood te lopen. Vervolgens begonnen Ellen en ik onze eigen zoektocht en die bleek zéér succesvol.

Ons eerste resultaat betreft ramen in St. Michaels Monastery in New Jersey. Een totaal vervallen kerk, waarvan een deel nog wordt gebruik voor diensten van de South Korean Presbyterian Church. Pogingen om de organisatie te bereiken mislukten steeds, waardoor we niet wisten welke ramen er hadden gestaan. Ellen ontdekte dat de ramen uit het gebouw waren verwijderd en opgeslagen in de kelder van het klooster waar zij woont en werkt, Immaculate Conception Monastery, New York. Overigens zijn opgeslagen ramen niet simpelweg te verplaatsen om ze te bekijken of fotograferen. Voorlopig is nog veel geduld nodig, alvorens we kunnen zien wat er is opgeslagen.

Maar we ontdekten meer, véél meer.

Een paar van de tekeningen, die we bij Stef Hagemeier vonden, stuurde ik naar Ellen, samen met andere tekeningen die ik had gevonden in het archief van Piet Clijsen en waarvan we wisten dat ze gemaakt waren voor ramen van de Passionisten. En toen geschiedde weer een wonder. Een groot aantal van de tekeningen herkende ze als ramen in het klooster waar ze leeft en werkt. Elke dag ziet ze de ramen. Ik was geroerd toen ze vertelde inspiratie te putten uit de ramen.

Inmiddels is bekend geworden dat de Passionisten vaker ramen hebben verwijderd uit gebouwen waaruit ze zich terugtrokken en opgeslagen. Er wordt zelfs aan een plan gewerkt voor het bouwen van een opslagplaats daarvoor. Waarschijnlijk gaat dit zo’n 3 jaar duren.

Onze zoektocht in Amerika, samen met Ellen, duurt nog voort. Zal waarschijnlijk langer gaan duren dan we zouden willen, maar hopelijk gebeuren er nog meer wondertjes.

 

Immaculate Conceptiion Monastery, New York

Ramen die tot nu zijn gevonden…

 

 

…en de tekeningen.